Placówki medyczne zobowiązane są do przestrzegania obowiązków wynikających z zasad cyberbezpieczeństwa. Cyberbezpieczeństwo placówek medycznych odnosi się do działań, procesów i środków mających na celu ochronę danych, systemów informatycznych, urządzeń oraz infrastruktury związanej z obszarem opieki zdrowotnej przed zagrożeniami związanymi z cyberprzestrzenią. Obejmuje ono zabezpieczanie informacji medycznych, zarządzanie ryzykiem związanym z atakami hakerskimi oraz utrzymanie integralności, dostępności i poufności danych pacjentów. Przyjrzyjmy się bliżej zarówno samej kwestii cyberbezpieczeństwa w placówkach medycznych, jak i temu, dlaczego inwestycja w jego rozwój jest tak istotnaz perspektywy pacjentów i personelu. Spróbujemy także znaleźć odpowiedź na pytanie,  jakie dalsze kroki i inwestycje są potrzebne w dziedzinie cyberbezpieczeństwa w placówkach medycznych, by to działanie było długofalowe i miało długoterminowe skutki.

408 mln zł z Narodowego Funduszu Zdrowia przeznaczone na zwiększenie cyberbezpieczeństwa placówek medycznych. 

Jak poinformowała urzędująca Minister Zdrowia Izabela Leszczyna pod koniec grudnia, podczas posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia przeznaczy znaczną sumę, wynoszącą aż 408 milionów złotych, na wzmocnienie cyberbezpieczeństwa placówek medycznych w Polsce. Ważnym krokiem w informatyzacji Narodowego Funduszu Zdrowia będzie także wdrożenie systemu e-rejestracji w placówkach medycznych.

W kontekście placówek medycznych, cyberbezpieczeństwo ma szczególne znaczenie ze względu na wrażliwość danych pacjentów, które obejmują informacje medyczne, dane osobowe, historię leczenia pacjentów, przepisane im recepty oraz inne poufne informacje dotyczące ich sytuacji zdrowotnej. Ataki cybernetyczne na te instytucje mogą prowadzić do utraty poufności danych, zakłóceń w świadczeniu opieki zdrowotnej oraz poważnych zagrożeń dla zdrowia pacjentów. Dlatego też rozwinięte i skuteczne strategie cyberbezpieczeństwa są wręcz kluczowe dla placówek medycznych.

Dlaczego inwestycja w cyberbezpieczeństwo jest tak ważne dla placówek medycznych? Korzyści związane z ochroną przed atakami hakerskimi

Inwestycja w cyberbezpieczeństwo placówek medycznych jest istotna z kilku perspektyw, a korzyści, jakie przyniesie w zakresie ochrony przed atakami hakerskimi, jest wiele i mają duże znaczenie. Wystarczy przyjrzeć się im nieco bliżej, by dostrzec zalety wprowadzenia odpowiednich środkdów zaradczych:

1. Ochrona danych pacjentów
   • Zachowanie prywatności i poufności: Placówki medyczne przechowują ogromne ilości poufnych danych pacjentów, w tym między innymi wspomniane już informacje medyczne, dane osobowe, historię leczenia, recepty. Inwestycja w cyberbezpieczeństwo pozwala na wzmocnienie środków ochrony tych informacji, co jest kluczowe dla utrzymania prywatności pacjentów.
2. Zabezpieczenie systemów informatycznych
   • Zminimalizowanie ryzyka przerw w dostępie do usług medycznych: Ataki hakerskie mogą prowadzić do zakłóceń w funkcjonowaniu systemów informatycznych placówek medycznych. Sytuacja taka może z kolei wpływać na dostępność usług medycznych. Inwestycja w cyberbezpieczeństwo umożliwia skuteczniejszą ochronę przed takimi zdarzeniami, minimalizując ryzyko przerw w dostępie do niezbędnych usług zdrowotnych.
3. Zabezpieczenie urządzeń medycznych
   • Zapobieganie manipulacjom w urządzeniach medycznych: Współczesne placówki medyczne korzystają z zaawansowanych urządzeń medycznych, nieustannie podłączonych do sieci – takich, jak aparaty RTG czy systemy monitorowania pacjentów. Bezpieczeństwo tych urządzeń jest bardzo ważne, pozwala bowiem uniknąć potencjalnych ataków hakerskich, które mogłyby prowadzić do manipulacji lub zakłóceń w ich działaniu.
4. Bezpieczeństwo finansowe placówek medycznych
   • Ograniczenie kosztów związanych z atakami hakerskimi: Ataki hakerskie mogą prowadzić do znacznych kosztów, zarówno tych związanych bezpośrednio z odzyskiwaniem danych, jak i związanych z naprawą szkód wyrządzonych przez hakerów. Inwestycja w cyberbezpieczeństwo w placówce medycznej pozwala na ograniczenie potencjalnych strat finansowych związanych z atakami, chroniąc jednocześnie reputację danego podmiotu leczniczego.
5. Zabezpieczenie przeciwpandemicznych systemów informatycznych
   • Utrzymanie sprawności systemów podczas kryzysów zdrowotnych: W okresach pandemii oraz innych kryzysów zdrowotnych, placówki medyczne bez cienia wątpliwości odgrywają kluczową rolę dla całego społeczeństwa. Cyberbezpieczeństwo pozwala wówczas utrzymać sprawność systemów informatycznych, co jest niezwykle istotne w sytuacjach, gdy skuteczność świadczenia opieki zdrowotnej jest taka ważna.
6. Zachowanie zaufania pacjentów
   • Wzrost poziomu zaufania pacjentów: Skuteczne środki bezpieczeństwa cyfrowego przekładają się bezpośrednio na wzrost zaufania pacjentów do placówek medycznych. Pacjenci chcą mieć pewność, że ich dane są bezpieczne, a placówki, które inwestują w cyberbezpieczeństwo, demonstrują troskę o ich prywatność i bezpieczeństwo.

W skrócie – inwestycje w cyberbezpieczeństwo placówek medycznych przyczyniają się do zabezpieczenia wrażliwych danych pacjentów, utrzymania ciągłości operacyjnej placówek, ograniczenia ryzyka finansowego oraz zwiększenia zaufania pacjentów. Działania te mają niewątpliwie duże znaczenie dla stabilności i skuteczności funkcjonowania całego systemu opieki zdrowotnej.

Opinie dostawców usług IT na temat tej inwestycji i ich oczekiwania dotyczące środków z Krajowego Planu Odbudowy 

Jak wynika z wypowiedzi, głoszonych publicznie przez grono informatyków i dostawców usług IT, czekają oni z entuzjazmem na konsekwencje tak dużych inwestycji, które dotkną ich branży. Jednocześnie są jednak zaniepokojeni tym, kim zostanie obsadzone kierownictwo ważnych instytucji.

Jak twierdzi jeden z przedstawicieli rynku w rozmowie z serwisem Rynek Zdrowia, „tego typu niepewność nie sprzyja chęci przeznaczania przez decydentów dodatowych środków na systemy informatyczne”. Podobny sceptycyzm dostrzec można w wypowiedzi Rafała Dunala, wiceprezesa Polskiej Izby Informatyki Medycznej, który mówi wprost: „Nie znamy jeszcze szczegółów, na jakie dokładnie cele miałyby być wydatkowane te środki, w poprzednich naborach było to dość precyzyjnie określone. Liczymy, że nowy projekt będzie uwzględniał doświadczenia z lat ubiegłych i sugestie m.in. środowiska dostawców rozwiązań IT, zarówno w zakresie oprogramowania jak i sprzętu”.

Cyberbezpieczeństwo w ochronie zdrowia – jakie kroki są jeszcze potrzebne?

Rozwinięcie działań i inwestycji w dziedzinie cyberbezpieczeństwa w ochronie zdrowia wymaga holistycznego podejścia, uwzględniającego zarówno technologiczne aspekty, jak i czynniki ludzkie. warto zatem zwrócić uwagę na to, jakie mogą być właściwe dla cyberbezpieczeństwa dalsze kroki w tej dziedzinie w zakresie ochrony zdrowia:

1. Rozwinięcie zaawansowanych technologii
   • Inwestycje w nowoczesne technologie, takie jak sztuczna inteligencja (AI), analiza danych, blockchain czy systemy detekcji anomalii, umożliwią skuteczniejsze wykrywanie i neutralizację potencjalnych zagrożeń.
2. Udoskonalenie systemów identyfikacji i dostępu
   • Wdrożenie bardziej zaawansowanych metod uwierzytelniania i kontroli dostępu, takich jak biometryczne systemy identyfikacyjne, aby zabezpieczyć w placówkach medycznych dostęp do wrażliwych danych, dotyczących pacjentów.
3. Edukacja i szkolenia
   • Kontynuacja programów edukacyjnych i szkoleń dla personelu medycznego w zakresie cyberbezpieczeństwa. Świadomy personel jest kluczowy dla ograniczenia ludzkich błędów, a tym samym zminimalizowania ryzyka ataków spowodowanych nieuwagą człowieka.
4. Współpraca międzysektorowa
   • Zintegrowanie działań między sektorami publicznym i prywatnym, dostawcami usług IT, instytucjami rządowymi i placówkami medycznymi. Współpraca taka powinna obejmować wymianę informacji, najlepszych praktyk i doświadczeń, by wszyscy w równym stopniu korzystali na poprawie bezpieczeństwa systemów informatycznych.
5. Rozwinięcie przepisów i standardów bezpieczeństwa
   • Aktualizacja i rozwinięcie przepisów oraz standardów dotyczących cyberbezpieczeństwa w ochronie zdrowia. Działania te konieczne są, aby dostosować się do dynamicznego charakteru zagrożeń cybernetycznych.
6. Stworzenie systemów wczesnego ostrzegania
   • Wdrożenie systemów wczesnego ostrzegania, które umożliwią szybkie reagowanie na nowe typy zagrożeń danych i nieustannie zachodzące w krajobrazie cyberbezpieczeństwa zmiany.
7. Rola etyki hakerskiej
   • Wspieranie praktyk etyki hakerskiej, czyli angażowanie tzw. białych hakerów do testowania i poprawiania systemów bezpieczeństwa w placówkach medycznych.

Jakie mogą być długoterminowe skutki działań w dziedzinie cyberbezpieczeństwa w ochronie zdrowia?

Oprócz potencjalnych dalszych kroków, które powinny zostać podjęte, warto także przyjrzeć się nieco bliżej długoterminowym skutkom, jakie możemy osiągnąć, stawiając na cyberbezpieczeństwo w placówkach medycznych. Do korzyści płynących z takiego działania należą między innymi:

1. Zwiększenie odporności na zagrożenia:
   • Systemy ochrony zdrowia stają się bardziej odporne na zaawansowane i ewoluujące zagrożenia cybernetyczne, co w następstwie umożliwia utrzymanie ciągłości operacyjnej nawet w obliczu nowych ataków.
2. Poprawa zaufania pacjentów:
   • Skuteczne działania w dziedzinie cyberbezpieczeństwa przyczyniają się do zwiększenia zaufania pacjentów do systemów opieki zdrowotnej, co może wpływać na lepszą współpracę na linii pacjent-lekarz oraz skłonność do korzystania z usług zdrowotnych online.
3. Zminimalizowanie ryzyka finansowego:
   • Długoterminowe inwestycje pozwalają na zminimalizowanie ryzyka finansowego związanego z atakami hakerskimi, co z kolei przekłada się na oszczędności dla placówek medycznych.
4. Wzrost innowacji w dziedzinie zdrowia cyfrowego:
   • Bezpieczne środowisko cyfrowe stymuluje innowacje w dziedzinie zdrowia cyfrowego, takie jak telemedycyna, e-recepty czy elektroniczne systemy zarządzania danymi pacjentów.
5. Internacjonalizacja współpracy:
   • Długoterminowe skutki obejmują również internacjonalizację współpracy w zakresie cyberbezpieczeństwa w ochronie zdrowia, co umożliwi wymianę najlepszych praktyk i rozwiązań na poziomie globalnym.

Podsumowując, dalsze inwestycje i działania w dziedzinie cyberbezpieczeństwa w ochronie zdrowia z pewnością przyniosą długoterminowe korzyści. Rozwiązania te mogą poprawić odporność systemów na cyberzagrożenia, równocześnie zwiększając zaufanie pacjentów oraz wspierając rozwój nowoczesnych rozwiązań zdrowotnych.