Jak już zdążyliśmy wskazać w poprzednim artykule, związanym z zatrudnianiem pracowników medycznych spoza Unii Europejskiej, zarówno lekarze, pielęgniarki i położne, jak i ratownicy medyczni mogą podjąć w Polsce pracę. W zalezności jednak od tego, jaką ścieżkę wybiorą, mogą zostać zatrudnieni na zupełnie innych warunkach. Warto mieć jednak świadomość tego, że o zatrudnianiu takich pracowników krąży wiele mitów i teorii, a tylko część z nich ma potwierdzenie w rzeczywistości. Podczas zorganizowanej przez nas konferencji Szymon Ryłko i Joanna Kuklińska z Medical Workers wskazali kilka faktów i mitów oraz wyjaśnili, na co w szczególności powinno się zwracać uwagę np. w kwestiach wizowych.

Lekarza można zatrudnić szybko i prosto. MIT!

Niestety, nie jest tak prosto, jak wszyscy byśmy oczekiwali. Każdy urzędnik prowadzi jednocześnie około 300 postępowań, związanych z zatrudnieniem obcokrajowca. W dodatku wielu lekarzy spoza Unii Europejskiej składała wnioski samodzielnie, przez co niejednokrotnie zawierają one błędy. Zdarza się także, że zainteresowani nie dostarczyli wszystkich wymaganych załączników. Niektóre wnioski zostały ponadto złożone w cyrylicy, co nie ułatwia sprawy. Z tego powodu procedury mogą trwać naprawdę długo.

W przypadku zatrudnienia lekarza w trybie na czas i miejsce, trzeba liczyć się z minimum 6-miesięcznym oczekiwaniem. Nawet koneksje nic nie pomagają w tej kwestii – pewnych procedur po prostu przyspieszyć się nie da.

Medyków w trybie warunkowym bez specjalizacji można przeprocesować dosyć szybko, ale w przypadku zatrudniania w trybie na czas i miejsce oraz w trybie warunkowym ze specjalizacją procesuje się znacznie dłużej. Oba te tryby dają jednak o wiele większe możliwości, ułatwiając placówce wykorzystanie kompetencji lekarza.

Tryby warunkowe funkcjonują dalej. FAKT!

Mimo, że nie ma już podmiotów „covidowych”, to dalej funkcjonują dwa tryby warunkowe w kontekście napływu uchodźców z Ukrainy. Co jednak istotne – oba te tryby dotyczą wyłącznie medyków z obywatelstwem ukraińskim. W przypadku obywateli innych państw, chcących uzyskać zatrudnienie w Polsce jako pracownik medyczny, trzeba przejść pełną procedurę.

Lekarz spoza UE nie może pracować w poradni. MIT!

Jest to mit, ponieważ spora część lekarzy spoza Unii Europejskiej obecnie pracuje właśnie w poradniach. Lekarz spoza UE, mający decyzję Ministra Zdrowia w trybie na czas i miejsce oraz posiadający PWZ (prawo wykonywania zawodu) może zgodnie z prawem udzielać porad w przychodniach POZ oraz w przychodniach specjalistycznych. Tacy lekarze są również rozliczani z tytułu kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Lekarz lub pielęgniarka spoza UE musi pracować pod nadzorem. FAKT!

To prawda – lekarz czy pielęgniarka spoza Unii Europejskiej, zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, musi pracować pod większym lub mniejszym nadzorem.

W żadnym dokumencie ani ustawie nie ma jednak dokładnych wytycznych, jak ten nadzór ma wyglądać. Jedyne wytyczne, jakie obowiązują w tej kwestii, brzmią następująco:

• Lekarz spoza UE zgodnie z ustawą i odpowiednim trybem musi pracować pod nadzorem lekarza specjalisty z II poziomem specjalizacji przez określony czas, zgodnie z decyzją Ministra Zdrowia.
• Pielęgniarka spoza Unii Europejskiej zgodnie z ustawą i odpowiednim trybem musi pracować pod nadzorem innej pielęgniarki przez określony czas, zgodnie z decyzją MZ.

Nie ma nigdzie dookreślonego czasu pracy nadzorowanej w dniu pracy. O tym wszystkim decyduje placówka, zatrudniająca danego medyka spoza Unii Europejskiej. Warto pamiętać o jeszcze jednym aspekcie – medycy, o których wcześniej wspominaliśmy, są cudzoziemcami. Oznacza to, że według ustawy są to obywatele tzw. krajów trzecich – pochodzący spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii.

Legalny pobyt cudzoziemców

Aby cudzoziemiec mógł legalnie podjąć zatrudnienie, musi spełniać wymogi legalnego pobytu w kraju, w którym chce pracować. Za legalny pobyt cudzoziemca odpowiedzialny jest on, a także podmiot, który chce go zatrudnić. Co ważne – zatrudnianie cudzoziemca przebywającego wbrew przepisom na terytorium RP niesie za sobą konsekwencje karne także dla placówki medycznej.

Aby dany cudzoziemiec mógł legalnie przebywać w kraju, potrzebna mu jest jedna z niżej wymienionych rzeczy/aspektów, czyli:

• wiza,
• zezwolenie na pobyt (karta pobytu),
• pieczęć w paszporcie (jest dowodem na złożenie wniosku na pobyt w Polsce i legalizuje tymczasowy pobyt, do czasu uzyskania odpowiedzi na wniosek),
• ruch bezwizowy (ograniczona liczba dni),
• pobyt na podstawie status uchodźcy (dla obywateli Ukrainy):
  • wiza lub zezwolenie na pobyt (do końca 2022 roku),
  • pesel – przekroczenie granicy po 24.02.2022r (18 miesięcy).

Pobytu nie legalizuje Karta Polaka, która daje pewne przywileje, jednak nie zapewnia prawa do legalnego pobytu na terytorium RP. Warto także mieć świadomość tego, że nie każdy legalny pobyt daje pozwolenie na prace.

Wizy negatywne

Jest wiele rodzajów wiz, wydawanych przez polskie jednostki konsularne. Każdorazowo wiza ma określony cel, na który ona została wydana. Pobyt na jej podstawie jest legalny, ale niekoniecznie uprawnia ona do pracy. Spójrzmy na poniższe rodzaje wiz:

• (1) turystyczna,
• (2) odwiedziny u rodziny i przyjaciół,
• 20) korzystanie z ochrony czasowej,
• (21) przyjazd ze względów humanitarnych.

Te cztery wizy nie uprawniają do pracy. Praca osoby posiadającej taką wizę jest zatem nielegalna. W przypadku kontroli straży granicznej, cudzoziemiec posiadający tego typu wizę zostanie deportowany do swojego kraju, a podmiot, w którym została zatrudniona taka osoba – dostaje karę.

Zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę

Istnieje możliwość uzyskania zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, jeśli chodzi o zatrudnienie personelu nielekarskiego, pomocniczego. Możliwość taka dotyczy osób, które posiadają:

• kartę stałego pobytu,
• Kartę Polaka (karta umożliwia pracę, ale musi być również wiza, aby zalegalizować pobyt w kraju),
• oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy (najprostszy i najszybszy dokument legalizujący pracę),
• status studenta lub absolwenta polskiej uczelni, szkoły ponadgimnazjalnej w trybie stacjonarnym,
• karta pobytu czasowego – a celem jest pobyt z małżonkiem, będącym obywatelem Polskim,
• wizę humanitarnę (23) – tylko dla obywateli Białorusi.

Konsekwencje nielegalnego pobytu cudzoziemca spoza UE w RP

Jeśli zatrudni się cudzoziemca, przebywającego w kraju wbrew przepisom, trzeba ponieść karę. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z wykroczeniem, czy przestępstwem, jej wysokość może sie od siebie znacznie różnić. Przyjrzyjmy się temu nieco bliżej:

Kary w przypadku wykroczeń

• kara grzywny od 3.000 zł do 30.000 zł za zatrudnienie cudzoziemca bez uprawnień do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• kara grzywny do 10.000 zł za uporczywe powierzanie wykonywania pracy cudzoziemcowi bez ważnego dokumentu, uprawniającego do pobytu w RP, w przypadku, gdy praca ta nie ma związku z działalnością gospodarczą, prowadzoną przez powierzającego wykonywanie pracy.

Kary w przypadku przestępstw

• grzywna lub kara ograniczenia wolności za powierzenie pracy małoletniemu cudzoziemcowi, przebywającemu nielegalnie; równoczesne powierzenie pracy wielu cudzoziemcom przebywającym nielegalnie; uporczywe powierzanie pracy nielegalnie przebywającym cudzoziemcom, gdy praca ta ma związek z działalnością gospodarczą,
• kara pozbawienia wolności do lat 3 za powierzanie pracy cudzoziemcowi, będącemu ofiarą handlu ludźmi; powierzanie pracy w warunkach szczególnego wykorzystania.

Cudzoziemca z kolei czeka oczywiście deportacja. Ponadto osoba taka otrzymuje automatycznie zakaz wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres od 6 miesięcy do 2 lat, w zależności od zaistniałych okoliczności.