W kwietniu 2021 roku Centrum e-Zdrowia przeprowadziło po raz piąty „Badanie stopnia informatyzacji podmiotów wykonujących działalność leczniczą”. Teraz, po kilku miesiącach, znane już są wyniki badania, a tym samym wyłania się jasny obraz tego, czy placówki medyczne przygotowane są do prowadzenia i wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej.
Co sprawdzał i jaki był cel badania CeZ?
Szybko postępujące proces informatyzacji sektora ochrony zdrowia w Polsce jest dostrzegalna gołym okiem. Coraz częściej słyszymy o wdrażaniu kolejnych dokumentów w poczet EDM, czyli Elektronicznej Dokumentacji Medycznej. Równolegle toczą się kolejne prace nad wdrożeniem dalszych rozwiązań z obszaru e-zdrowia. Z tego właśnie powodu Centrum e-Zdrowia (CeZ) wraz z Ministerstwem Zdrowia postanowiło przeprowadzić piątą już edycję „Badania stopnia informatyzacji podmiotów wykonujących działalność leczniczą”.
Celem badania, jak wskazano na stronie CeZ, było pozyskanie wiedzy na temat stopnia przygotowania podmiotów leczniczych do realizacji obowiązków, jakie wynikają z Ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 roku o systemie informacji w ochronie zdrowia, oraz wynikających z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2017 roku, zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Dodatkowym celem badania było zdobycie informacji związanych zarówno z rozwojem, jak i wdrożeniem w podmiotach leczniczych rozwiązań z obszaru telemedycyny. Podmioty lecznicze, zarejestrowane w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą, otrzymały formularz ankietowy, zawierający 36 pytań dotyczących obszaru informatyzacji.
Ankiety należało wypełnić i odesłać do 27 kwietnia 2021 roku. Zgodnie z planem, wyniki badania miały posłużyć za cenne źródło aktualnych informacji na temat stopnia informatyzacji polskich podmiotów leczniczych. Powinny także przyczynić się nie tylko do planowania, ale i wdrażania kolejnych rozwiązań z obszaru e-zdrowia w naszym kraju.
Jaki obraz ochrony zdrowia i jego stopnia informatyzacji wyłania się z przeprowadzonych badań?
Do Centrum e-Zdrowia wpłynęło 5060 ankiet, które zostały wypełnione i pozytywnie zweryfikowane. Uwzględniając liczbę usługodawców, wynoszącą około 180 tysięcy, nie licząc aptek – wynik ten trudno uznać za okazały, a wynikające z badania wnioski nie sposób uogólniać, porównując z całością systemu. Warto jednak mimo to przyjrzeć się wynikom badania. Spośród ankietowanych podmiotów aż 83,52% wskazało jako główny rodzaj działalności ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, niecałe 10% – stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne, a pozostałe 6,56% – stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne, niż szpitalne.
Ponad 68% ankietowanych podmiotów zadeklarowało, że posiada odpowiednie rozwiązania IT, pozwalające na prowadzenie dokumentacji w postaci elektronicznej oraz pozwalające na przetwarzanie jednostkowych danych medycznych. W porównaniu z 2019 rokiem i czwartą edycją Badania, nastąpił w w tym przypadku wzrost o 2,25% – należy jednak założyć, że całą reszta to te podmioty, które w 2019 już posiadały odpowiednie narzędzia cyfrowe. Zgodnie z wynikami Badania, 95,97% placówek ma zapewniony dostęp do sieci komputerowej ale tylko blisko 44% wszystkich ankietowanych podmiotów posiada Repozytorium EDM, które należy rozumieć jako miejsce składowania dokumentów elektronicznych wraz z metadanymi na potrzeby ich wyszukiwania.
Ankietowane podmioty lecznicze jako najpowszechniejszy sposób udostępniania innemu podmiotowi leczniczemu dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej najczęściej wskazywały… wydruk. Odpowiedź tę wskazało 93% ankietowanych. 37% podmiotów zaznaczyło, że udostępnia dokumentację medyczną poprzez eksport cyfrowej dokumentacji na nośnik elektroniczny, a zaledwie 15% wskazało na udostępnianie dokumentacji medycznej poprzez usługi elektroniczne, udostępnione z systemu teleinformatycznego. Podobnie w przypadku pytania dotyczącego sposobu udostępniania dokumentacji medycznej pacjentowi – najczęstszym sposobem wśród ankietowanych podmiotów był wydruk, do którego przyznało się blisko 96% ankietowanych.
Aż 89% ogółu badanych podmiotów leczniczych nie wdrożyło usług elektronicznych, które przeznaczone są dla innych świadczeniodawców (np. wymiana badań diagnostycznych) – usługi te funkcjonują jedynie w około 11% podmiotów, które wypełniły ankietę. Ściślej, taką możliwość wdrożyło niecałe 24% pracowni diagnostycznych i obrazowych, czy też około 20% szpitali – wymieniając placówki o największym procentowym udziale wdrożenia. Na niechlubnym końcu z kolei znajdują się hospicja i rehabilitacje lecznicze (4% wdrożeń) oraz zakłady opieki psychiatrii ambulatoryjnej – zaledwie 2%.
Spytano także o procent pracowników medycznych, posiadających w podmiocie dostęp do komputera. W przypadku 3,93% placówek dostępu do komputera nie ma żaden z pracowników. W 5,91% placówek jest to zdecydowana mniejszość pracowników, w 21,96% placówek – zdecydowana większość, natomiast wszyscy pracownicy mają dostęp do komputera w 68,20% podmiotów leczniczych.
Jakie wnioski płyną z raportu?
Bez wątpienia uwagę zwraca wzrost procentu podmiotów stosujących telemedycynę – w badaniu z 2021 roku ponad 55% ankietowanych placówek wskazało, że korzysta z takiego rozwiązania w ramach oferowanej przez siebie działalności. Trudno się jednak dziwić temu, że w porównaniu z 2019 rokiem nastąpił niemal 44% wzrost – nie borykaliśmy się wówczas z pandemią koronawirusa. Co więcej, procent podmiotów stosujących telemedycynę powinien być o wiele większy, uwzględniając – wydawać by się mogło – powszechne stosowanie teleporad zamiast standardowych wizyt u lekarza.
Jak zauważa Andrzej Cisło, wiceprezes Naczelnej Rady Lekarskiej, można dostrzec progres, jeśli chodzi o postęp cyfryzacji w polskich podmiotach ochrony zdrowia. Nadal jednak jest wiele pracy do wykonania, nowoczesne rozwiązania trzeba wprowadzać szybciej, dbając o ciągłą potrzebę rozwoju. Jak skwitował, z wyników Badania „rysuje się obraz początków cyfryzacji opieki zdrowotnej, a nie jej rozwiniętego stanu”. Pocieszający jest fakt, że w kwietniu 2021 roku, w chwili wypełniania ankiety, prawie połowa podmiotów planowała dodatkowe inwestycje, aby sprostać nowym wymogom. Pozostaje zatem mieć nadzieję, że obecnie część z nich zdążyła już wdrożyć dodatkowe rozwiązania cyfrowe, wychodząc naprzeciw postępowi.
