W połowie marca, gdy rząd ogłosił tzw. lock-down gospodarki, wiele ograniczeń dotyczyło również sektora ochrony zdrowia. Działalność placówek medycznych została ograniczona w zasadzie do nagłych przypadków zagrażających zdrowiu oraz życiu. Choć sytuacja epidemiologiczna w Polsce nadal daleka jest od idealnej, to jednak świadczenie usług medycznych zostaje stopniowo przywracane. Mają na to wpływ zarówno czynniki ekonomiczne, ale przede wszystkim – potrzeby pacjentów wymagających leczenia.

POZ – udzielanie świadczeń w czasie pandemii

Podstawowa Opieka Zdrowotna była dostępna dla pacjentów cały czas, nawet w okresie najbardziej rygorystycznego zamrożenia gospodarki. Oczywiście zalecano, by do lekarzy POZ zgłaszali się jedynie pacjenci naprawdę wymagający osobistego kontaktu. W innych przypadkach zalecane były telekonsultacje, czyli zdalne wizyty lekarskie świadczone za pośrednictwem systemów teleinformatycznych. Usługa ta jest refundowana przez NFZ.
To właśnie prezes Narodowego Funduszu Zdrowia w odpowiednich rozporządzeniach reguluje działanie przychodni POZ w okresie zagrożenia epidemiologicznego. Kilka dni temu w kolejnym komunikacie przypomniano, że jeśli istnieją ku temu przesłanki medyczne, przychodnie nie mają prawa odmówić pacjentowi osobistej wizyty u lekarza POZ. Zgodnie z rekomendacją krajowego konsultanta ds. medycyny rodzinnej, powinno to jednak zostać poprzedzone wywiadem telefonicznym z pacjentem. Dopiero po tym lekarz zdecyduje, czy wizyta na miejscu w poradni jest konieczna.
Oczywiście zgłaszając się do przychodni pacjent musi przestrzegać określonych zasad bezpieczeństwa, czyli:

• zasłonić usta i nos maseczką,
• odkazić ręce (to przychodnia ma obowiązek zapewnić płyn dezynfekujący),
• mieć zmierzoną temperaturę.

Rehabilitacja – usługi już „odmrożone”

Po kilku tygodniach lock-downu z początkiem maja Narodowy Fundusz Zdrowia – po rozporządzeniu rady ministrów z 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii – pozwolił na wznowienie udzielania świadczeń rehabilitacji leczniczej. Może być ona prowadzona zarówno w warunkach ambulatoryjnych, w placówkach (i na oddziałach) dziennych, a także w stacjonarnych ośrodkach i oddziałach rehabilitacji leczniczej.
Wytyczne dotyczące funkcjonowania przychodni i gabinetów rehabilitacyjnych oraz fizjoterapeutycznych przygotował Główny Inspektorat Sanitarny. Czytamy w nich, że:

• przed podjęciem rehabilitacji zalecany jest wywiad telefoniczny z pacjentem, którego celem jest ustalenie u niego występowania objawów zakażenia koronawirusem,
• odradza się uczestniczenie w zabiegach osób towarzyszących (poza uzasadnionymi przypadkami, jak np. opiekunowie osób niepełnosprawnych czy dzieci),
• zarówno pacjentów, jak i ewentualne osoby towarzyszące w trakcie zabiegu obowiązuje stosowanie środków ochrony (m.in. maseczek).

Konsultacje specjalistyczne, badania, zabiegi – tak, ale…

Po początkowych zaleceniach, by możliwie jak najbardziej ograniczyć konsultacje specjalistyczne, badania, zabiegi i operacje (również planowane oraz w trybie szpitalnym), ostatnie tygodnie przyniosły poluzowanie restrykcji. O przywracanie możliwie normalnego funkcjonowania placówek medycznych apelował jakiś czas temu minister zdrowia Łukasz Szumowski.
Na szczęście menedżerowie oraz właściciele placówek medycznych nie zostali w tej kwestii pozostawieni sami sobie. Swoje wytyczne i zalecenia dotyczące działalności kolejnych gałęzi sektora ochrony zdrowia publikuje ministerstwo zdrowia, GIS, konsultanci krajowi poszczególnych dziedzin medycznych oraz towarzystwa naukowe (np. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne, Polskie Towarzystwo Ultrasonograficzne czy Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników).

Oto kilka przykładów:

• Lekarzom stomatologom zaleca się przyjmowanie jednego pacjenta na godzinę, co pozwoli na zachowanie wyjątkowo rygorystycznych zasad higieny (ze względu na kontakt ze śliną, leczenie stomatologiczne jest bardzo niebezpieczne pod kątem przenoszenia koronawirusa). Zalecane jest, by wykonywać jedynie zabiegi u pacjentów z ostrym bólem, wymagających pilnej pomocy stomatologicznej.
• Badanie USG u kobiet w ciąży powinno być wykonywane jedynie w ramach standardowej kontroli w I, II i III trymestrze oraz stanach nagłych (np. bóle brzucha, krwawienie z dróg rodnych). Wszelkie inne badania (np. 3D, 4D) powinny zostać odłożone na późniejszy termin.
• Wznowione zostało leczenie uzdrowiskowe – mogą je rozpoczynać nowi pacjenci oraz kontynuować ci, którzy musieli je przerwać z powodu koronawirusa. Warunkiem rozpoczęcia leczenia jest negatywny wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2.
• Swoje wytyczne dotyczące profilaktyki, diagnostyki oraz leczenia chorób serca opublikowało Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Znaleźć można w nich szczegółowy wykaz procedur, które mogą być wykonywane u pacjentów, a z którymi należy się wstrzymać. Opisano także zasady bezpieczeństwa, których przestrzegać powinni lekarze i pacjenci.

Na zupełne poluzowanie restrykcji związanych ze świadczeniem usług medycznych z pewnością przyjdzie nam jeszcze poczekać. Na razie menedżerom, lekarzom i pacjentom pozostaje przestrzegać zasad i stosować się do wytycznych określanych przez kluczowe instytucje.