Kategoria wpisu: Dla Managera
W sytuacji stanu epidemicznego telemedycyna stała się ważną formą udzielania świadczeń medycznych. Szybkie tempo wprowadzania rozwiązań teleopieki rodzi jednak wątpliwości co do ich zgodności z przepisami. Telemedycyna a prawo – co warto wiedzieć?
Koronawirus spowodował duże zmiany na rynku usług zdrowotnych. Pandemia COVID-19 wymusiła potrzebę ograniczenia kontaktów międzyludzkich – również tych między lekarzami a pacjentami. Tam, gdzie sytuacja na to pozwala, zalecane są świadczenia telemedyczne. Wiele placówek musiało w ekspresowym tempie przestawić się na udzielanie porad online lub przez telefon.
Tę potrzebę zrozumieli również pacjenci. Z badań przeprowadzonych przez Centrum Badawczo-Rozwojowe Biostat w marcu 2020 r. wynika, że 72% badanych uważa taką formę kontaktu z lekarzem za najbezpieczniejszą podczas pandemii[1].
Mimo to jednak nie wszystkie placówki były gotowe na wprowadzanie telemedycyny na tak dużą skalę. Stąd też w niektórych kwestiach pojawiają się wątpliwości co do rozwiązań prawnych.
Tłumacząc pojęcie telemedycyny, najczęściej można spotkać się z definicją zaproponowaną przez WHO.
Mówi ona o dostarczaniu usług opieki zdrowotnej, w przypadku którego istotnym czynnikiem jest dystans. Usługi te świadczone są przez osoby wykonujące zawód medyczny, przy użyciu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Ich celem jest umożliwienie przekazania ważnych informacji służących diagnostyce, leczeniu, zapobieganiu schorzeń, a także wykonywaniu badań i ocenianiu ich wyników oraz wymianie wiedzy medycznej dla celów poprawy zdrowia osób będących pod opieką medyczną[2].
Kilka miesięcy przed ogłoszeniem przez WHO pandemii, 5 listopada 2019 r. w życie weszło Rozporządzenie z 31 października 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Rozporządzenie to uregulowało kwestie udzielania świadczeń telemedycznych w prawie.
Podstawą prawną do udzielania teleporad jest art. 3 ust. 1 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej oraz art. 2 ust. 4 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z nimi świadczenia zdrowotne i czynności, na których polega wykonywanie zawodu lekarza i lekarza dentysty, mogą być wykonywane również za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.
Z wyżej przytoczonych przepisów wynika, że porada telemedyczna jest tak samo uprawniona, jak świadczenie udzielane w obecności pacjenta. Niezależnie od formy takiej wizyty obowiązki lekarza pozostają zatem niezmienne.
Zgodnie z art. 4 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty „[l]ekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością”. Obowiązek ten dotyczy też więc porad udzielanych przez telefonicznie czy przez internet.
Istotnym elementem telemedycyny jest możliwość wystawiania zwolnień, recept oraz skierowań Kwestie te również zostały uregulowane w przepisach:
Aby możliwe było przeprowadzenie wizyty na odległość, muszą być spełnione dwa warunki:
Pierwszy z warunków jest kwestią indywidualną i ocenianą każdorazowo. Z kolei drugi w dużej mierze dotyczy kwestii technicznych i organizacyjnych.
Przede wszystkim chodzi tu o zapewnienie bezpieczeństwa podczas takiej wizyty. Dotyczy to m.in. danych osobowych, przekazywania dokumentacji medycznej, a także zachowania tajemnicy lekarskiej.
Telewizyta może odbywać się za pośrednictwem telefonu, smartfona, komputera lub innego urządzenia z dostępem do internetu. Lekarz może wykorzystywać również chat online. Ważne jednak, by zwrócić uwagę na kanały tej komunikacji. Wybór komunikatora, za pomocą którego lekarz łączy się z pacjentem, nie może być przypadkowy.
Oprogramowanie służące do przeprowadzenia rozmowy głosowej, videorozmowy lub chatu powinno mieć stosowne zabezpieczenia. Należy zapewnić bezpieczeństwo przekazywanej dokumentacji i informacji o stanie zdrowia – tak samo, jak przypadku tradycyjnych wizyt.
Kluczowe jest więc zapewnienie nowoczesnej i sprawdzonej infrastruktury technologicznej. Jeśli zdalna obsługa pacjentów ma funkcjonować również po ustaniu epidemii, warto rozważyć wdrożenie dedykowanego systemu telemedycznego. Takie rozwiązanie gwarantuje zapewnienie poufności i bezpieczeństwa.
Problematyczna może wydawać się również kwestia sprawdzenia, czy pacjent jest faktycznie osobą, za którą się podaje. Jednak i w tym przypadku z odpowiedzią przychodzą przepisy.
Obecnie aż do odwołania dopuszczalna jest zdalna weryfikacja tożsamości bazująca na oświadczeniu pacjenta. Taka możliwość została uwzględniona w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Tożsamość potwierdza się na podstawie danych przekazywanych przez świadczeniobiorcę za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub systemu łączności – w tym przez telefon.
Opieka telemedyczna w sytuacji epidemicznej w wielu przypadkach umożliwia utrzymanie ciągłości opieki pacjentów. W zwykłych warunkach stanowi natomiast wygodne rozwiązanie uzupełniające wachlarz usług medycznych.
Niemniej jednak nie każde świadczenie może być przeprowadzone zdalnie. Dlatego też przyjmuje się, że telemedycyna jest dopuszczalna wówczas, gdy lekarz z punktu widzenia współczesnej medycyny stwierdzi, że jest w stanie pomóc w ten sposób pacjentowi.
Należy pamiętać, że telekonsultacja lub wizyta online powinna odbywać się z poszanowaniem tych samych reguł, co świadczenie w tradycyjnej formie. Na szczególną uwagę zasługują kwestie bezpieczeństwa, ochrony danych osobowych i dokumentacji medycznej.
[1] https://www.biostat.com.pl/pacjenci-w-czasie-koronawirusa.php
[2] WHO Telemedicine. Opportunities and development in Member States. Report on the 2nd global survey on eHealth, 2010
